De traditionele Finse sauna
De sauna is onlosmakelijk verbonden met de Finse cultuur en levensstijl. Ze is niet alleen een plaats om te ontspannen en zich te wassen, maar vormt een ware sociale gebeurtenis en een traditie die mensen bij elkaar brengt, ongeacht de leeftijd en achtergrond. Zou de sauna misschien verklaren waarom Finland jaar na jaar wordt uitgeroepen tot het gelukkigste land ter wereld?
Het feit dat een land met 5,5 miljoen inwoners zo’n drie miljoen fauna’s telt, toont aan hoe belangrijk de sauna hier is. Veel Finnen hebben zowel thuis als in hun buitenverblijf een sauna, en bijna elke woningcorporatie beschikt over een gemeenschappelijke sauna die de bewoners kunnen reserveren. Bedrijven hebben hun eigen sauna’s, en veel ondernemingen bieden allerlei saunadiensten aan, gaande van de traditionele rooksauna tot de meest moderne interpretaties van saunabaden, om nog maar te zwijgen over de sauna’s die je in zwembaden, sportscholen en spa-centra vindt. Ook openbare sauna’s in gemeenten zijn de voorbije jaren enorm populair geworden. Wie er gebruikmaakt van al die sauna’s? De vaste klanten natuurlijk, maar ook heel wat buitenlandse klanten willen de Finse saunacultuur ervaren. In de sauna leven verschillende culturen harmonieus samen en kan iedereen ontspannen in elkaars gezelschap.
De sauna-ervaring in Finland
In Finland is het gebruikelijk om met het hele gezin de sauna in te trekken, dus volwassen en kinderen samen. Baby’s jonger dan zes maanden mogen nog niet in de sauna, maar elke Fin herinnert zich de warmte van het eerste teiltje op de saunavloer en de poging om het laagste bankje te beklimmen. En wat later natuurlijk het prachtige gevoel eindelijk bij de grote mensen te mogen zitten op het bovenste bankje. Finse kinderen worden van jonge leeftijd letterlijk ondergedompeld in de badcultuur. De basisregel van saunabaden is dat iedereen, ongeacht de leeftijd, naar de sauna kan, zolang het maar goed voelt.
Uiteraard ga je niet alleen met je gezin naar de sauna, maar ook met vrienden, op bedrijfsfeestjes of in openbare sauna’s, zwembaden en sportscholen, soms dus tussen absolute vreemden. In dat geval is het belangrijk om de sauna-etiquette te kennen. Mannen en vrouwen uit verschillende gezinnen gaan normaal gezien apart naar de sauna, al zijn gemengde sauna’s geen uitzondering. Je beslist zelf hoe je je sauna neemt, zolang er maar consensus is over de regels en deze regels bij alle aanwezigen bekend zijn.
Hoe gebruik je de sauna en sauna-accessoires?
Omdat hygiëne voor en na de sauna uiterst belangrijk is, moet je vóór de sauna altijd eerst een douche nemen. Je kunt de sauna naakt of met een handdoek rond je middel betreden. Een zwembroek of badpak wordt gezien de mogelijke verspreiding van bacteriën afgeraden, een zwemshort is dus al helemaal uit den boze.
In reclames en marketingbeelden zie je om begrijpelijke redenen uiteraard wel mensen met badkleding.
Lauteille istutaan joko pyyhkeen, erillisen istuinalustan eli pefletin tai laudeliinan päälle. Näitä voi olla jokaiselle omansa tai voidaan käyttää pidempää, yhteistä istuinalustaa. Istuinalustat pestään aina saunomisen jälkeen, mutta joissain yleisissä saunoissa istuinalustoina voidaan myös käyttää paperisia, kertakäyttöisiä peflettejä. Hiukset voi halutessaan peittää saunahatulla tai turbaanin muotoon kiedotulla pyyhkeellä. Ne suojaavat päätä, hiuksia ja korvia kuumuudelta ja auttavat pitämään ruumiinlämmön tasaisena. Saunomisen jälkeen pukeudutaan puhtaaseen ja pehmeään kylpytakkiin.
Zitten kan op een handdoek, op een speciale handdoek voor een saunabank of op een speciale bescherming voor saunabanken. Dat kan een individuele bescherming zijn, of een langere bescherming voor meerdere personen. Zo’n cover wordt na de sauna gewassen, al werken sommige publieke sauna’s ook met papieren wegwerpcovers voor saunabanken. Indien gewenst kun je je haar beschermen met een saunahoedje of wikkel je je haar in een handdoek. Door je hoofd, haar en oren te beschermen tegen de hitte, hou je je lichaamstemperatuur stabiel. Trek na de sauna een lekker zachte en schone badjas aan.
De juiste saunatemperatuur? Die bepaal je helemaal zelf. Probeer zelf uit welke temperatuur het lekkerst aanvoelt. Hou er wel rekening mee dat de saunatemperatuur bij het gebruik van infusies altijd eventjes stijgt.
Ook hoelang je in de sauna zit, hangt af van je persoonlijke voorkeur. Weet wel dat je niet al te lang aan één stuk in een sauna kunt zitten, maar dat je het beste meerdere korte saunasessies organiseert. Ook hier is de hoofdregel dat de sauna gewoon lekker moet aanvoelen.
Koel af in de buitenlucht of neem een duik in de hottub
Afkoelpauzes tussen de saunabeurten door zijn een essentieel onderdeel van de sauna-ervaring. Na de break kun je terug naar de sauna. Afkoelen kan op tal van manieren, afhankelijk van de ligging van de sauna en de opties die voorhanden zijn. Voor veel mensen volstaat het om tot rust te komen op het terras van de sauna, maar als de sauna aan het water ligt, is het heerlijk om een stukje te zwemmen. In de winter nemen veel mensen graag een verkoelende duik in een ijsbad. Is er geen ijsgat in de buurt, dan kun je steeds door de sneeuw rollen.
Ook een duikje in een hottub is een uitstekende manier om te ontspannen tussen twee saunasessies. In het assortiment van Kirami vind je de Twinny-hottubs, met een apart bad voor koud en warm water. Hoe meer mogelijkheden om te baden, hoe leuker de sauna-ervaring.
Een beetje afkoeling bevordert trouwens ook de hydratatie. Wat drank betreft, kies je tijdens de sauna het beste voor vers water. Het ontspannen stopt niet met de sauna, veel mensen genieten achteraf van een barbecue of van wat hapjes en een drankje.
Hier vind je tips voor een barbecue na de sauna.
Een sauna, de gezondste me-time
Al lang voor het eerste onderzoek naar de effecten van een sauna wisten de Finnen intuïtief dat een sauna lichaam en geest stimuleert. Na de sauna voel je je ontspannen en komt je hoofd helemaal tot rust, wat ook werd bevestigd door de eerste wetenschappelijke studies.
De zachte warmte van de sauna bevordert de bloedsomloop, verhoogt de weerbaarheid en vermindert de pijn. Het is ook bewezen dat regelmatig saunagebruik het risico op hart- en vaatziekten terugdringt. Met één saunasessie per week vermindert dit risico met meer dan 20%, bij nog frequenter gebruik kan dat zelfs oplopen tot 65%. Een ontspannende sauna vermindert de stress en kan de slaapkwaliteit verhogen.
Op de website van Harvia lees je meer over de gezondheidsvoordelen van een sauna.
De hitte biedt ook tal van mogelijkheden voor spabehandelingen en me-time, denk maar aan voetverzorging, gezichtsmaskers en peelings of zelfs haarverzorging. Sauna-yoga combineert de meditatie van de sauna met fysiek gezonde yoga-oefeningen. Een van de meer traditionele behandelingen is uiteraard de cupping-therapie, die altijd in de sauna werd gedaan.
Hoe gebruik ik de sauna?
Om optimaal van het comfort en de voordelen van een sauna te genieten, moet je deze eerst opwarmen. De elektrische kachel heb je zo aangezet. Klik gewoon op de gewenste warmteafgifte en kies hoelang de kachel moet aanstaan. Je kan ook zelf het startuur van je sauna instellen. Een houtkachel daarentegen vereist iets meer werk, maar zou zachtere infusies bieden dan een elektrische kachel.
Vóór je een houtkachel opwarmt, moet je eerst de klep openen, zeer belangrijk voor de veiligheid. Leg vervolgens droog hout van de juiste lengte in de vuurkist van de kachel en steek het van bovenaf aan. Met aanmaakblokjes of -zakjes is dat zo geklaard. Om het hout makkelijker aan te steken, kun je de saunadeur openhouden en de aslade tijdens het aansteken op een kier laten. Als het hout brandt, sluit je de saunadeur en laat je de aslade op een kiertje staan. De sauna is volledig opgewarmd wanneer de binnentemperatuur 70-80 °C of je gewenste temperatuur heeft bereikt. Bij het gebruik van de sauna moet de uitlaatklep openstaan.
Volg bij je eerste saunasessie steeds je eigen voorkeur, al geldt eerst en vooral dat je rekening moet houden met de anderen, zeker bij de infusies. Een sauna is geen wedstrijd wie zo goed mogelijk tegen de hitte kan. Bepaal samen met de andere saunagebruikers de ideale temperatuur en het aantal infusies.
De belangrijkste voorwerpen in een sauna zijn de emmer met infusiewater, een lepel en een thermometer. Andere, optionele accessoires zoals geurtjes en nekkussens kunnen handig zijn om je sauna-ervaring aangenamer te maken. Muziek luisteren in de sauna kan op verschillende manieren. Wie van muziek houdt tijdens de sauna, kan gebruikmaken van vochtbestendige speakers.
Een doodnormaal iets voor Finnen (maar absoluut niet voor anderen) is de vihta of vasta, afhankelijk van het dialect van de regio. Dat zijn samengebonden takken van een jonge zilverberk in een emmer met water. De geur draagt bij aan de typische saunasfeer. Slaan met de takken is een typisch gebruik in de Finse saunacultuur en is een leuke manier om de bloedsomloop te bevorderen.
Wat info over veiligheid in de sauna en onderhoud
Veilig gebruik van de sauna betekent vooral dat je voldoende afstand van de kachel moet houden. Let er bij het bewegen steeds op dat niemand per ongeluk tegen de kachel stoot. Bevestig daarom een stevige railing aan de banken naast de kachel.
Voor de brandveiligheid raden we ook aan om onder de houtkachel een beschermende vloerplaat te leggen. Eventuele glazen deuren en/of ramen moeten gemaakt zijn van hoogstaand veiligheidsglas. Sluit ook steeds de deuren. De saunadeur mag tijdens het gebruik nooit gesloten worden, maar bij niet-gebruik moet je deze wel kunnen afsluiten. Met een slot blijft de deur bij slecht weer mooi dicht en kunnen kinderen de sauna niet in wanneer er geen volwassenen in de buurt zijn.
Na de sessie moet de sauna steeds worden schoongemaakt, afgespoeld en gedroogd. Na een sessie moet de saunadeur eventjes openblijven, zo kan de sauna drogen en goed verluchten. Drogen is belangrijk om het vocht te laten ontsnappen en de lucht in de sauna lekker fris te houden. De stenen in de saunakachel verslijten na een tijdje en moeten af en toe vervangen worden. Andere zaken die verslijten zijn de weerstand van de elektrische kachel of het rooster van de houtkachel, die je allebei gewoon kunt vervangen.
Bekijk deze video met tips voor de voorbereiding van de sauna en lees het artikel ‘Cleanliness is the basis for a quality sauna experience’ op de website Sauna from Finland.
De sauna, ideaal om je hoofd vrij te maken en je lichaam te ontspannen. Stap in de warmte van infusies en geniet optimaal van de Finse sauna!
